İnsanların gün geçtikçe tahammül sınırlarının azaldığı ve sürekli agresif bir tablo sergilediği dikkat çekiyor. Empati kurmanın beynimizdeki ayna nöronlar tarafından sağlandığını belirten Psikiyatrist Prof. Dr. Yankı Yazgan, “Acı çeken birisini görmek ile bizzat acı çekmek beynimizde aynı bölgeleri aktifleştiriyor. Aktifleşen bu bölgelerde bulunan beyin hücreleri de ayna nöronlardır” dedi.
Son yıllarda şiddet olaylarının empati eksikliğinden kaynaklandığı dile getiriliyor. Peki biz ne kadar empati kurabiliyoruz? Empatinin kaynağı nedir, gibi sorularla karşılaşıyoruz. Beynimizin bir özelliği karşımızdakinin bir hareketinden çıkartabileceğimiz anlamları bize sunan Ayna Nöronlar, bir hareketten çıkartabileceğimiz anlamları, beynimizde aynı hareketi canlandırarak bulmamızı sağlıyor. Konu hakkında Psikiyatrist Prof. Dr. Yankı Yazgan, Sağlık Dergisi’ne ayna nöronlar hakkında bilgi verdi. Ayna nöronların bir eyleme bakarak ya da o eylemi yaptığımızı hayal ederek, eylemi yapmış kadar olduğumuzu sağladığını belirten Prof. Dr. Yankı Yazgan, “Bir eylemi gördüğümüz zaman, beynimizde belli alanlarda, örneğin hareket eden bölgeler görünce canlanan hücrelerle dolu olan superior temporal sulcus’da bir aktivite artışı olur. İzlediğimiz bu eylemi biz yaptığımız zaman veya yapmayı hayal ettiğimiz zaman da beyinde en faal olan alanlar başka birisini seyrederken aktifleşen, hareketlerin planlandığı ve yürütüldüğü bölgeler oluyor. Yani kendimiz eylemi yaparken aktifleşen beyin bölgesi ile o eylemi izlerken aktifleşen beyin bölgesi aynıdır. Aktifleşen bu bölgelerdeki, taklit etmemizi sağlayan beyin hücreleri ayna nöronlardır” dedi.
“Acı Çeken Birisini Görmek İle Bizzat Acı Çekmek Beynimizde Aynı Bölgeleri Aktifleştiriyor”
Ayna nöronlar dünyada kendimizden başkalarının olduğunu fark etmemizi sağlayan beyin mekanizması olduğunu dile getiren Prof. Dr. Yazgan, Sağlık Dergisi Yazı İşleri Müdürü Esra Öz’e şu bilgileri verdi: “Ayna nöronlar insan ilişkilerine bakış açımızı belirler. Empati başkalarının varlığını fark etmenin ve önemsemenin göstergesidir. Empati, insanın kendisiyle sınırlı olmayan bir dünya hayalinin tek psikolojik aracıdır. Mesela, karşınızda esnediğimi hayal edin. En az yüzde 50’niz için bu ‘karşısında esneyen adam’ imgesi bile esnetmeye yeter. Empatisi düşükler, karşısındaki esnediğinde daha az esniyor. Karşısındaki güldüğünde gülüşe pek katılmıyor. Karşımızdakini taklit etme arzumuz ölçüsünde, onu düşünmemiz, onun için dertlenmemiz artıyor. Ayrıca, acı çeken birisini görmek ile bizzat acı çekmek beynimizde aynı bölgeleri aktifleştiriyor. Aktifleşen bu bölgelerde bulunan beyin hücreleri de ayna nöronlardır.”
“Empatisi Olmayan ya da Çok Kısıtlı Olan Kişinin Amacı Kendisi İçin Uygun Olanı Yapmaktır”
Empatinin, bir iyilik aracı olduğu gibi, kötülük etmek için de ‘işe yarayacak’ bir işlev olabildiğini vurgulayan Prof. Dr. Yazgan, “Karşınızdakini en acıtıcı sözleri seçip söylerken empati becerinizden yararlanırsınız. Acıtıcı, incitici olmasını amaçladığınız sözlerin acı verdiğini görüp hissettiğinizde, nasıl davranırsınız? Pişman ya da memnun olmanız, empatinizin doğal sonucu olabilir. Davranışlarının başkaları üzerindeki sonuçlarını umursamadığı, önemsemediği için ‘kötü’, düşüncesizlik genellikle başkalarını rahatsız edici ya da incitici sonuçlar doğurur, diyebiliriz bir sonuç ortaya çıkar. Empatisi olmayanların hep kötü davranacağı ya da iyi davrananların empatik olacağı genel inancına biraz ters düşme pahasına, ‘karşısındakini umursama’, ‘yaptıklarının başkalarını nasıl etkilediğini önemseme’ gibi davranışların bazen iyi, bazen kötü, niyete bağlı veya bağımsız olarak doğurabileceğini kabul edebiliriz. İyi ya da kötü sonuçların, bazen öyle amaçlandığı için, bazen de amaca uygun hareket edilemediği için ‘sehven’ ortaya çıktığını görürüz. Oysa empatisi olmayan ya da çok kısıtlı olan kişinin amacı kendisi için uygun olanı yapmaktır. Bu süreçte iyi ve kötü sonuçlar rastgele ortaya çıkabilir. Empatik olmayanın karşısına hangi noktada çıktığınıza, işine ne kadar yaradığınıza bağlı olarak başınıza gelecek durum belirlenir. Bazı insanlarda bulunan başkalarına duyulan empati zayıflığı doğuştan gelen bir özellik değildir. Bazı insanlar zaten az olan empatilerini geliştirecek biçimde yetiştirilmediklerinde iyice bunu kaybedip, acımasız olabiliyorlar. Empati yoksunluğu psikopat kişilerde görülen biz özelliktir. Sizin,benim dehşete kapılacağımız bir eylemi ‘ne var bunda’ diyerek yapabiliyorlar. Psikopatik yapıda olan insanların başkalarına zarar verici eylemlerde bulunmayı kendilerinde hak görüyorlar” şeklinde konuştu.
Yorumlar