SAĞLIK HABERCİLİĞİNE YÖN VERENLER
Sağlık haberciliğinden önemli sorunlardan birinin PR olduğunu belirten Medikal Plus ve OTC Plus Genel Yayın Yönetmeni Yusuf Kürkçüoğlu, “Doktorların PR yapmasını etik bulmuyorum. Bu PR’ların doktorların reklamından bir adım öteye gitmediğine inanıyorum. Burada halkı bilgilendirme gibi bir çabanın içerisinde bulunulmuyor” diye konuştu.
Uzman sağlık muhabirlerinde belli bir bilinç oluştuğu için haberlerinde belli kriterlere dikkat ediyorlar. Her sağlık habercisinin izlediği bir yol ve kuralları var. PR ajansları tarafından gönderilen bültenlerin mesleğe yeni başlayanları yanlış yönlendirebileceğini belirten Medikal Plus ve OTC Plus Genel Yayın Yönetmeni Yusuf Kürkçüoğlu, şunları söyledi: “Benim gazeteciliğe başlamamın üzerinden 24 yıl geçmiş. 19 yıldır da Sağlık Muhabirliği yapmaktayım. Geçmişle şimdiyi kıyaslarsak biz sağlık muhabirlerinin tabiî ki bir tecrübe kazandığı muhakkak. Ama bu yöneticiler anlamında böyle mi? Tabiî ki değil. Yöneticiler eskiden olduğu gibi şimdi de bu alana pek önem göstermiyorlar. Gazeteler tiraj uğruna, televizyonlar reyting uğruna sağlığa sarılıyorlar. Zaten baktığınız zaman sağlık haberlerinin ana gazetede yayınlanmadığı, daha ziyade eklere sıkıştırıldığını da görürsünüz. Veya sağlık editörü tarafından özenle hazırlanan bir haberin kırpılıp küçük yayınlandığını görürsünüz. Bazı gazetelerde tam sayfa sağlık haberi görürseniz şaşırmayın. Çünkü genellikle o haberler adventorial’dir. TV’ler için ise iyi reyting getiren doktor önemli, doktorun ne söylediği pek önemli değil. Sağlık dergiciliğinde durum böyle değil. Dergilerin ayrı bir yeri var sağlık haberciliğinde. Tıp camiası tarafından sağlık dergilerine önem veriliyor. Dergicilikte sağlığa tiraj ve reyting çerçevesinde bakılmıyor. Bugün sağlık dergilerinin başında bulunan kişiler alanında en iyi sağlık muhabiri olan kişilerden oluşuyor diyebilirim.
Sağlık Muhabiri Olan Gazeteciler İşlerini Daha Önemseyerek Yapıyor
Televizyonlarda da yazılı basında da işini önemseyen, işi sadece sağlık muhabirliği olan arkadaşlarımız var. Sağlık muhabiri olan gazetecilerin işlerini daha önemseyerek yaptıklarına inanıyorum. Hangisinde sağlık haberleri daha sağlıklı dersek, bir ayrım yapamıyorum. Her ikisinde de doğru ve yanlış sağlık haberleri yayınlanabiliyor. Burada önemli olan işin erbabı olmak. TV’ye konusunda uzman isimler çıkarmalı. Bu programları yapan kişilere de büyük görev düşüyor. Çünkü canlı yayınlarla konuklarını direkt olarak izleyicinin karşısına geçiriyorlar. Programa çıkardıkları doktorların alanlarında tecrübeli olmaları gerekmektedir.
Sağlık Muhabiri Doğruluğuna İnanmadığı Hiçbir şeyi Yazmamalı
Gazete okuyan, televizyon izleyen ve internet kullanan halkın üzerinde sağlık haberlerinin etkisi yadsınamaz derecede önemli. Çünkü insanımız bu iletişim mecralarında çıkan sağlık haberlerini okuyup, ellerinden geldiği kadar da uygulamaktadırlar. İletişim mecralarında yayınlanan haberlerin doğruluğunu araştıramadıkları için hepsine bir bakıma inanmış oluyorlar. Onun için sağlık muhabirleri önemli bir görev üstlenmektedirler. Yazdıkları haberler yeri geliyor milyonlarca kişi tarafından okunabiliyor. Doğruluğuna inanmadıkları hiçbir şeyi yazmamaları, haberleştirmemeleri gerekiyor. Yani haberler çok okunsun diye abartıya kaçılmamalı, sansasyonel haberlerden uzak durulmalı. Reklamdan çok bilgiye dayalı haberler okuyucuya ulaştırılmalı.
Sağlık Muhabirliğinde Branşlaşma Olmalı
Sağlık muhabirliğinde branşlaşma olmalı. Her haberi takip eden bir kişinin yazdığı sağlık haberi ile sadece sağlık haberciliği yapan bir kişinin yazdığı haber arasında farklar vardır muhakkak. Biri konuya uzak, diğeri belki o konu ile ilgili yüzlerce haber yapmış. Eskiden bilgi kaynağına ulaşmada zorluklar vardı, iletişim alanları bu kadar yaygınlaşmamıştı. Sahasında tecrübeli bu kadar hekim de yoktu. Şimdi istediğiniz konu hakkında konunun en iyisi bir hekime ulaşmak çok zor değil. Yanlış bir sağlık haberi düzeltilemeyecek sonuçlara sebebiyet verebilir. Bunun için doğru haberleri halkla buluşturarak onların sağlık eğitimlerine daha çok katkıda bulunabiliriz.
Tıp Terimlerine Hakim Olması Lazım
Adından da anlaşılacağı üzere “sağlık muhabiri” sağlık ve tıp alanına hakim olmalıdır. Tıp terimlerine hakim olması lazımdır. Yapılacak haberde geçen kelimelere yabancı kalınması halinde istenmeyen hatalar ortaya çıkabilir. Sağlık alanında yaşanan gelişmeleri takip etmelidir. Güvenilir haber kaynaklarından faydalanarak haberlerini okuyucularına ulaştırmalıdır. Kullanılan dil tıp terimleri yönünden ağırlıklı olmamalıdır. Günlük gazete ve internet sitelerinde yayınlanacak bir haber ise buna dikkat edilmeli. Tıp sektörüne yönelik dergilerde kullanılan dil tıp terimleri yönünden ağırlıklı olabilir. Kullanılan görselin haber ile uyumlu olması gözden kaçırılmamalı. Haberi çok fotoğrafa boğmamalı.
Kullanılan Fotoğraflar Bir Anlamda Haberi de Okutmaktadır
Fotoğraflar haberle uyumlu olmalıdır. İlgisiz fotoğraflara haberde yer verilmemelidir. Günlük gazetelerde kullanılan fotoğraflar bir anlamda haberi de okutmaktadır. Büyük kullanılmış bir fotoğraf habere olan ilgiyi artırmaktadır.
Sağlık Habercilerinin Sorunları Var mı?
İyi bir sağlık muhabirinin habercilik anlamında bir sorun yaşamadığını düşünüyorum. Siz haber konunuz ile ilgili konunun uzmanına ulaşıp onu haberleştirebiliyorsanız ki bunu yapabiliyoruz, bir sorun yok diye düşünüyorum. Asıl sorun PR’da.
“Bazı Doktor Haberlerinde Araya Sıkıştırılmış Ürün Bilgileri ve Ürün İsimlerine Şahit Oluyoruz”
Ben doktorların PR yapmasını etik bulmuyorum. Bu PR’ların doktorların reklamından bir adım öteye gitmediğine inanıyorum. Burada halkı bilgilendirme gibi bir çabanın içerisinde bulunulmuyor. Sadece ‘hasta sayımı nasıl artırabilirim?’ mantığı işliyor bana göre. Siz iyi bir doktorsanız zaten hasta sizi bulur ve muayene olmaya gelir. Düşünsenize PR yapan doktor ile ilgili her ay e-mail kutunuza PR ajansı tarafından gönderilen 2-3 haber düşüyor. Biri kullanılmazsa, diğeri kullanılır kurnazlığı. Yine bazı doktor haberlerinde araya sıkıştırılmış ürün bilgileri ve ürün isimlerine şahit oluyoruz. Doktorlar bilerek veya bilmeyerek bu tür gizli reklamlara da alet oluyorlar.
Hastanelerin Biz Sağlık Muhabirleri ile İletişimleri Sıfır
Hastaneler de PR yapmakta. Hastanelerin biz sağlık muhabirleri ile iletişimleri sıfır. Haberi yaz ilgili veya ilgisiz muhabire e-mail at, bekle gazetede veya dergide çıksın. Yapılan inanın bu. Ve bu işi yapanların istisnalar hariç büyük bir çoğunluğu yaptığı haberden bihaber. Çoğu gazetecilik yapmamış. Gazetecilik ruhunu taşımıyor. Suni bir iletişim içerisindeler. Bazı hastaneler hem kendi bünyelerinde basın merkezleri kurup hem de ajanslarla çalışıyorlar. Ben, doktorun kendi gönderdiği veya çalıştığı hastanenin halkla ilişkiler biriminin gönderdiği haberleri yayınlamayı tercih ediyorum.
Sağlık Haberlerinde Bir PR Kirliliği Var
Bizler yaptığımız işi önemseyen insanlarız. Ben uzun yıllardır sağlık haberciliği yapmaktayım. Burada biz gazetecilerin istediği tek şey saygı. İnanır mısınız günde 50’nin üzerinde sağlıkla ilgili e-mail alıyorum. Birden fazla e-mail adresimize bu e-mailler geliyor. Artık silmekten bıkıyoruz. Haber değeri olsun olmasın her şey haberleştirilerek bizlere sunuluyor. Ben bu haberleri gönderenlerin yarısından çoğunu tanımıyorum. Günde sadece bir halkla ilişkiler şirketinden 4-5 tane sağlık haberi alabiliyorsunuz. Bu da işin ne kadar ticarileştiğinin bir ispatı olsa gerek. Aslında burada PR’ını yaptıkları kişi ve kurumların güvenirliliğini tartışmak lazım. Bazen bu PR’ı yapılan kişi ve kurumlar olduğundan fazla abartılarak basına yansıyabiliyor. Özet olarak sağlık açısından PR’da bir kirlilik var. PR’ı yapılan doktor sayısı çok, hastane çok, firma çok, ürün çok. PR firmaları da bu taleplerin çokluğu içerisinde kendi açılarından olaya ticari bakıyorlar. İşin etik yanı unutuluyor.
Haberler Daha Geniş Olarak Bloglarda Verilebiliyor
Sosyal medya ile bir tuşla on binlerce kişiye ulaşma imkanınız var. Bu sebeple yayınlanan her mesaj önem taşıyor. Hele hele bu sağlık haberi olunca daha da bir anlam kazanıyor. Burada önemli olan doğru haberlerin sosyal medya kullanıcılarına ulaştırılıyor olması. Öncelikle haberin yanlış anlaşılmaması için yayınlanırken kontrol edilmesi büyük önem taşımaktadır. Blog haberciliğini de önemsiyorum. Haberler daha geniş olarak bloglarda verilebiliyor. Haber sitelerinde haberi istediğiniz uzunlukta bazen veremeyebiliyorsunuz. Okuyucunun sıkılma durumunu göz önüne alıyorsunuz. Blog da öyle değil. Haber ayrıntılarıyla verilebilmekte.
Haberi Yazan Editörün veya Muhabirin İsminin Olması Yeterli
Haberlerin altında kaynak belirtmek konusu günümüzde internet sitelerinde yayınlanan haberler için geçerli hale gelmiştir. Günlük gazeteler kendi sağlık muhabirlerinin haberlerine yer vermektedirler. Ajanslardan gelen haberlerde ise kaynak kullanmaya çok dikkat edilmemekte. Sağlık dergilerinde de kaynak belirtme konusu görülmemektedir çünkü dergi editörleri haberleri kendileri yazmaktadır. Dergileri konuşuyorsak, dergideki haberlerin altına ajans ismi yazmak bence gereksiz bir ayrıntı. Haberi yazan editörün veya muhabirin isminin olması yeterli. Diğer kullanılan haberlerin kaynağı zaten haberi yayınlayan gazetedir veya sağlık dergisidir.”
Ecz. Yusuf Kürkçüoğlu kimdir?
1972 yılında Şanlıurfa’da doğdu. İlk, orta ve lise tahsilini burada tamamladı. İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi’nden mezun oldu. 1990-1991 yılları arasında Türkiye Gazetesi Şanlıurfa muhabiri olarak 9 ay görev yaptı. İstanbul’da Türkiye Gazetesi Yurt Haberler Servisi’ndeki editörlük görevini sürdürdü. 1993 yılında İhlas Haber Ajansı’nda editörlük, 1994 yılında Türkiye Gazetesi Okuyucu Köşesi’nde yönetmen yardımcılığı, 1995-1996 yılında Türkiye Gazetesi Kültür Sanat Servisi’nde muhabirlik, Mayıs 1996’da İhlas Dergi Grubu’na geçti. Burada bir süre editörlük görevinde bulundu. 1997 yılında Haber Müdürlüğü ve Haberler Koordinatörlüğü’ne getirildi. 2000 yılında İhlas Dergi Grubu’nun Yazı İşleri Müdürlüğü görevini üstlendi. 1991-2001 yılları arasında Türkiye Gazetesi’nde birçok haberi yayınlandı. 2004 yılında Plus Medya’da sorumlu yazı işleri ve haber müdürü olarak göreve başladı. Kürkçüoğlu halen Plus Medya’ya bağlı Medikal Plus dergisi ve OTC Plus dergisinin Genel Yayın Yönetmenliği görevini sürdürmektedir. Kürkçüoğlu, Eğitim ve Sağlık Muhabirleri Derneği (ESAM) ile Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Üyesidir.
Mail: ykurkcuoglu@gmail.com
Twitter: https://twitter.com/yusufkurkcuoglu
Yorumlar